فرآیند ریختهگری دقیق یک روش باستانی است که حداقل به 6000 سال قبل برمیگردد و امروزه هنوز برای تولید مجسمههای فلزی استفاده میشود. جزئیات فرآیند در روشهای ریختهگری متفاوت است، اما مراحلی که امروزه برای ریختهگری مجسمههای برنزی استفاده میشود، عموماً کاملاً استاندارد هستند.
1. مجسمه سازی با موم ریخته گری
یک هنرمند از موم مجسمه سازی، خشت، سنگ، چوب و غیره یک اثر هنری اصیل خلق می کند.
2. ساخت قالب
یک قالب از مجسمه اصلی ساخته می شود. اکثر قالب ها حداقل از دو قسمت تشکیل شده اند و در حین ساخت یک شیلد بین دو نیمه قرار داده می شود تا قالب را بتوان با دقت در کنار هم قرار داد. برای حفظ جزئیات ریز اثر هنری اصلی، معمولاً از پلی اورتان یا لاستیک سیلیکونی به عنوان قالب برای موم مجسمه سازی استفاده می شودکه توسط گچ سفت و سخت در خارج از قالب حمایت می شود. در مجسمه سازی با موم ریخته گری اغلب قطعات به صورت جداگانه قالب گیری می شوند. به خصوص در مورد مجسمههای بزرگ، برای بازسازی فرم اصلی به هماهنگی دقیقی از قطعات قالب نیاز است.
3. موم ریخته گری مجسمه سازی
هنگامی که قالب گچ و لاستیکی طراحی شد، موم ریخته گری مذاب درون آن ریخته می شود و به اطراف می چرخانند تا یک پوشش یکنواخت تمام سطح داخلی قالب را بپوشاند. این کار باید در چندین لایه انجام شود تا به ضخامت مورد نظر برسد.
4. قالب زدایی از موم ریخته گری مجسمه سازی
سپس نمونه ساخته شده با موم مجسمه سازی (الگو مومی) از قالب خارج می شود. هنرمند ممکن است از قالب چندین دفعه استفاده کند، اما فرسودگی و پارگی قالب تعداد کلی استفاده را محدود میکند.
5. فرآیند تعقیب یا Chasing
سپس هر الگوی مومی "تعقیب" می شودیعنی از یک ابزار سرد یا گرم شده برای تراشیدن تمام زوائدی استفاده می شود که توسط "خط جدایش" در جایی که قطعات قالب به هم چسبیده اند، ایجاد می شود. سپس این زوائد و خطوط توسط موم مجسمه سازی کاور می شود تا هرگونه نقصی را پنهان کنند. شکل موم ریخته گری در این مرحله مشابه شکل نهایی می باشد. قطعات مومی که به طور جداگانه قالب گیری شده اند را می توان گرم و بهم متصل کرد تا شکل نهایی ساخته شود
6. راهگاه زنی مدل های مومی
هنگامی که مدل مومی ساخته شد، با ساختار درخت مانندی از موم "جدا می شود" که در نهایت مسیرهایی را برای جریان برنز مذاب فراهم می کند و در عین حال به هوا اجازه خروج می دهد. راهگاه زنی با دقت برنامه ریزی شده معمولا از بالا با یک فنجان مومی و شفت شروع می شود. فیدرها مدل های ساخته شده از جنس موم مجسمه سازی را به شفت متصل می کنند. هدف از این طراحی را مانند لوله کشی یک خانه در نظر بگیرید تا آب (فلز مذاب) با موفقیت به دورترین نقاط خانه برسد.
7. دوغاب زنی
مدل های ساخته شده از موم مجسمه سازی در دوغابی از سرامیک مایع مانند "بایندر" و سپس در یک ماسه کریستالی خشک فرو میرود. ترکیب دوغاب و ماسه مواد اصلی "پوسته سرامیکی" هستند، اگرچه به معنای واقعی کلمه از سرامیک ساخته نشده است. به این پوسته اجازه داده می شود تا کاملا خشک شود و این روند تا زمانی تکرار می شود که یک پوشش خشک یک و نیم سانتی متری کل قطعه را بپوشاند. هر چه قطعه بزرگتر باشد، پوسته باید ضخیم تر باشد.
8. پخت سرامیک
پوسته سرامیکی در کوره ای قرار می گیرد که گرمای آن باعث پخت پوسته سرامیکی وسخت شدن آن می شود در حالی که موم مجسمه سازی ذوب می شود و تمام آن از داخل پوسته سرامیکی خارج می شود. به همین دلیل به این فرآیند"ریخته گری موم فداشونده" گفته می شود. موم ریخته گری ذوب شده قابل بازیابی و استفاده مجدد است. در این مرحله دقیقا به اندازه اثر هنری که قبلاً توسط موم مجسمه سازی اشغال شده بود، در داخل پوسته سرامیکی به صورت توخالی باقی می ماند.
9. بازرسی پوسته
پوسته سرامیکی پس از خنک شدن بازرسی می شود تا اگر دارد و ترکی وجود داشت با خمیر نسوز ضخیم و سیم فولادی یا گیره ترمیم شود.
10. مذاب ریزی
پوسته مجدداً در یک کوره قرار داده می شودکه گرم شده تا پوسته برای دمای شدید فلز مذاب آماده شود. برنز در یک دیگ گرافیتی به نام "بوته" ذوب می شود که در یک کوره قرار می گیرد. بوته با دقت از کوره خارج شده و سپس با دقت در پوسته ریخته می شود. به پوسته های پرشده از برنز اجازه داده می شود که خنک شوند.
11. خارج کردن از پوسته سرامیکی
پوسته با چکش از بین می رود و مجسمه برنزی ریخته گری شده خارج می گردد.
12. فلز - تعقیب
همانطور که الگوهای مومی "تعقیب" شدند، در این محله نیز قطعات برنزی تا زمانی که اثرات نامطلوب واضافه که براثر فرآیند ریخته گری بر روی مجسمه ایجاد شده است از بین برود ادامه پیدا می کند.
13. پتینهکاری
در نهایت، رنگ برنز به ترجیح هنرمند با استفاده از مواد شیمیایی بر روی فلز گرم شده یا سرد شده تغییر می کند. استفاده از گرما احتمالا قابل پیش بینی ترین روش است و به هنرمند این امکان را می دهد که بیشترین کنترل را بر این فرآیند داشته باشد. این رنگآمیزی «پتینهکاری» نامیده می شود.
شما می توانید ویدیو آموزشی مرتبط با این مطلب در آپارات شرکت دانش بنیان هایا شیمی رازی به عنوان اولین و تنها تولیدکننده ی موم ریخته گری در ایران مشاهد نمایید.